Sáng thứ 3 ngày 28-1-2020 khi báo Bloomberg đăng tin này đầu tiên thì hầu như tất cả các GS ngành Hóa ở Mỹ và các nhà nghiên cứu về hóa học trên thế giới đều biết tin này. Là người trong cộng đồng hóa học ở Mỹ, cá nhân tôi biết Charles. Đây là một tin chấn động trong cộng đồng khoa học vì Charles Lieber là một nhà hóa học nỗi tiếng trên thế giới.

Nhiều đồng nghiệp đặt vấn đề 'Tại sao phải làm vậy?' 'Bộ ông ta cần tiền đến thế sao?', ....

Để cho người đọc hiểu rỏ một tí xíu về vấn đề, tôi xin chia sẻ thêm một tí thông tin.

GS Đại học nghiên cứu Mỹ thường là hợp đồng lao động 9 tháng/năm (9 tháng dạy, 3 tháng hè không dạy nên không nhận lương). Nếu GS có tiền từ các đề tài NCKH thì có thể rút từ đó ra 3 tháng lương nữa. Cho nên cho dù GS có một đề tài vài trăm ngàn USD hay vài chục triệu USD từ nhiều đề tài, GS ấy chỉ có thể rút ra 3 tháng lương từ mức lương của mình mà thôi và không thể hơn. Yêu cầu của quỹ NCKH là GS ấy phải có mặt ở Mỹ trong mùa hè (ngoại trừ các chuyến đi hội nghị QT) để thực hiện nghĩa vụ quản lý NCKH đó. Nếu có hợp tác với các phòng lab ở nước ngoài trên hướng nghiên cứu của đề tài cũng phải nêu. Hai mục cuối là điều mà Charles bị nghi phạm tội chứ không phải từ việc nhận lương $50,000/tháng và hơn $150,000/năm tiền chi phí ăn ở từ ĐH CN Vũ Hán. Tuy nhiên với số tiền lớn như thế thì lòng tham của con người thật sự không có giới hạn. Tôi từng nghe từ vài người bạn 'Ở VN các gì không thể mua được bằng tiền thì có thể mua được nó bằng rất nhiều tiền!' Có thể câu nói đó đúng ở đây.

Năm 2009 tôi cũng có một cựu postdoc từ Bắc kinh qua Utah thăm và có nêu vấn đề về việc xây dựng phòng lab ở TQ nhưng tôi từ chối.

Năm 2007 tôi về VN giúp thành phố HCM xây dựng Viện Khoa Học và Công Nghệ Tính Toán. TP không trả lương cho tôi mà chỉ trả chi phí đi lại và ăn ở vì lúc bấy giờ thật sự TP không có một cơ chế về lương nào cho VK và nếu có thì không thể nào ở mức lương ở Mỹ. Nếu như thế thì không đáng để 'bị lĩnh đủ' như ông Lieber. Hahaha còn nếu TP chấp nhận trả $50,000/tháng thì không chừng lòng tham của tôi cũng nỗi dậy à!!!!!

Nhưng để tránh vị phạm cơ chế sử dụng kinh phí NCKH tôi đã không trích một phần nào trong quỹ NCKH để trả 3 tháng lương. Nói cách khác về hợp tác với VN tôi chấp nhận mất 3 tháng lương/năm!!!! Và dần dần tôi cũng đóng dần các đề tài NCKH ở trường và dần mất đi vị thế trong cộng đồng khoa học thế giới --> Đây là cái giá mà cá nhân tôi phải trả từ năm 2007 đến cuối 2017 khi quyết định về hợp tác với Việt Nam. Chính phủ Việt Nam và lãnh đạo TP HCM không biết sự hy sinh này. Không phải tôi muốn kể công ở đây nhưng nói ra để các bạn hiểu rằng để một GS VK Mỹ giúp một tổ chức NCKH ở nước ngoài nào có tính dài hạn thì có rất nhiều hạn chế và chỉ có người đó biết những hạn chế đó và cái giá phải trả.

Tôi chấp nhận trả cái giá bằng việc mất rất nhiều thu nhập cho cá nhân hàng năm và chấp nhận mất nhiều uy tín khoa học trên diễn đàn thế giới để không để mình bị rơi vào những nguy cơ như ông Lieber bị ngày nay. Chắc chắn ông Lieber sẽ phải đi tù và cũng sẽ mất vài triệu tiền luật sư biện hộ. Nhưng cái ông thật sự mất mà là vô giá - đó là danh dự và lòng tự trọng. Thật đáng tiếc cho một tài năng!

*****

Một giáo sư Harvard bị truy tố tội che giấu cộng tác với Trung Quốc

Sân trường Đại Học Harvard. (Hình: AP Photo/Charles Krupa)

BOSTON, Massachusetts (AP) – Một giáo sư Đại Học Harvard vừa bị truy tố về tội nói dối về mối quan hệ với một chương trình tuyển mộ tài năng thế giới của chính quyền Trung Quốc, đồng thời cũng che giấu các món tiền nhận được từ Bắc Kinh, trả cho các công trình nghiên cứu của ông này, theo nhà chức trách liên bang hôm Thứ Ba, 28 Tháng Giêng.

Giáo Sư Charles Lieber, khoa trưởng khoa Hóa Học và Sinh Hóa của trường Harvard, bị cáo buộc là che giấu sự can dự của ông vào chương trình “Ngàn Tài Năng” (Thousands Talents Plan) của Trung Quốc, được thành lập nhằm mục đích tuyển mộ những người ở ngoại quốc có liên hệ tới hay có hiểu biết về những kỹ thuật tân tiến và các tài sản trí tuệ.

Ông Lieber bị bắt vào sáng Thứ Ba trong văn phòng tại trường Harvard, theo giới hữu trách. Ông dự trù sẽ phải trình diện trước tòa để nghe cáo trạng trong ngày Thứ Ba.

Nhà chức trách cũng loan báo việc truy tố một nhà nghiên cứu ở đại học Boston University, người bị cáo buộc là nói dối về mối quan hệ với quân đội Trung Quốc.

Nguồn tin này nói rằng cô Yanqing Ye, một thiếu úy trong quân đội Trung Quốc, đã có các hoạt động có lợi cho quân đội quốc gia này khi theo học tại trường Boston University, gồm cả việc tiến hành nghiên cứu và gửi các hồ sơ tài liệu về Trung Quốc.

Biện Lý Liên Bang Hoa Kỳ Andrew Lelling gọi hai vụ này chỉ là một thí dụ nhỏ trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm bòn rút sự hiểu biết khoa học kỹ thuật Hoa Kỳ để làm lợi cho Trung Quốc.

Một nhân viên FBI ở Boston, ông Joseph Bonavolonta, nói: “Không quốc gia nào là mối đe dọa lớn hơn, trầm trọng hơn hoặc có tính cách lâu dài hơn là Trung Quốc.”

Ông Bonavolonta nói thêm: “Mục đích của chính quyền Cộng Sản Trung Quốc, nói một cách giản dị, là thay thế Hoa Kỳ ở vị trí siêu cường thế giới và họ sẵn sàng có hành vi phạm pháp để đạt được điều này.”

Theo cáo trạng, giao kèo của Giáo Sư Lieber với chương trình “Ngàn Tài Năng” của Trung Quốc là mỗi tháng ông được trường Wuhan University of Technoglogy trả $50,000, cùng thêm các chi phí sinh sống lên tới $158,000. Ông cũng được cấp cho hơn $1.5 triệu để thành lập một phòng nghiên cứu tại trường này.

Các giới chức Đại Học Harvard nói Giáo Sư Lieber hiện đang được tạm thời cho nghỉ dạy, và nhà trường cũng cộng tác với FBI trong cuộc điều tra.

(V.Giang) - nguoi-viet.com